Νομικά ζητήματα από τη συλλογή και επεξεργασία Μεγαδεδομένων Υγείας (Big Health Data) υπό το πρίσμα του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού 679/2016. (υπό υλοποίηση)
Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η εξέταση των νομικών ζητημάτων που ανακύπτουν σε σχέση με τη συλλογή και επεξεργασία Μεγαδεδομένων Υγείας (Big Health Data), με έμφαση στα Γενετικά Μεγαδεδομένα (Big Genetic Data). Μεγαδεδομένα υγείας είναι συλλογές δεδομένων μεγάλης κλίμακας που υπόκεινται σε αυτοματοποιημένη επεξεργασία με σκοπό την εύρεση τάσεων, συμπεριφορών και καταστάσεων υγείας. Η επεξεργασία μεγαδεδομένων υγείας θέτει τη νομική επιστήμη ενώπιον της πρόκλησης οριοθέτησής τους σε σχέση με το παραδοσιακό νομικό καθεστώς προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Τίθεται δηλ., το ζήτημα, κατά πόσο αυτά μπορούν πράγματι να χαρακτηριστούν ως “προσωπικά δεδομένα”, ποιες υποχρεώσεις βαρύνουν όσους τα επεξεργάζονται, αλλά και κατά πόσο η επεξεργασία μεγαδεδομένων υγείας υπονομεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα των υποκείμενων των δεδομένων, όπως αυτά κατοχυρώνονται στο δίκαιο προαστασίας προσωπικών δεδομένων. Απέναντι σε αυτήν την πρόκληση, η επιστημονική έρευνα φιλοδοξεί να παρέχει δομημένες και ιεραρχημένες απαντήσεις, τόσο στο επίπεδο του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2016/679, όσο και σε επίπεδο εθνικών νομοθεσιών.
Σε ένα πρώτο ερευνητικό βήμα καταγράφονται συστηματικά οι διατάξεις του Κανονισμού 679/2016 που τυγχάνουν εφαρμογής στη συλλογή και επεξεργασία Μεγαδεδομένων Υγείας και αξιολογείται κατά πόσο αυτές οι διατάξεις επαρκούν για την άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του υποκειμένου των δεδομένων ή μήπως, τελικά, αυτές καθίστανται τροχοπέδη για την ίδια την προστασία του. Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης στο προηγούμενο ερώτημα, θα διευρευνηθεί περαιτέρω η ανάγκη εκπόνησης ή μη ενός νέου εξειδικευμένου νομικού πλαισίου ή/και η αναζήτηση λύσεων στα νομικά προβλήματα μέσα από την ορθή ερμηνεία του παρόντος Κανονισμού.
Η επιστημονική έρευνα εστιάζει στη διερεύνηση ειδικότερων ζητημάτων σε σχέση με το αντικείμενο της έρευνας, όπως η διαπίστωση του βαθμού συνεκτικότητας των εθνικών νομοθεσιών των κρατών μελών της ΕΕ, οι οποίες εκδόθηκαν σε εφαρμογή του Κανονισμού 2016/679, η οριοθέτηση των ρόλων (Υπεύθυνου επεξεργασίας, εκτελούντος την επεξεργασία, τρίτων), όπως αυτοί διαγράφονται στον Κανονισμό, καθώς και η διαπίστωση της ανάγκης θέσπισης μιας ειδικής υποχρέωσης ενημέρωσης του υποκειμένου των δεδομένων ως προς την επεξεργασία μεγαδεδομένων υγείας.
Για την επίτευξη των ερευνητικών στόχων επιλέγεται μία διεπιστημονική προσέγγιση, η οποία ισορροπεί μεταξύ του Δικαίου της Πληροφορικής και του Ιατρικού Δικαίου, καθώς και η εφαρμογή μίας δυναμικής και καινοτόμου μεθοδολογίας, η οποία αφενός εναρμονίζει το νομικό και το τεχνολογικό στοιχείο, αφετέρου αξιοποιεί τη δικαιοσυγκριτκή μέθοδο έρευνας πάνω στον άξονα Ελλάδα-Ευρώπη-ΗΠΑ.
Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν δημιουργικά τόσο σε εθνικό επίπεδο (π.χ. Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Εθνική Επιτροπής Βιοηθικής) όσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο (π.χ. από εθνικούς νομοθέτες ή το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων).
Οι λογικά και επιστημονικά τεκμηριωμένες προτάσεις, όπως διαμορφώνονται μέσα από μία ολοκληρωμένη, πολύπλευρη αλλά και συνάμα ευέλικτη προσέγγιση για την κάλυψη των νομικών ζητημάτων που ανακύπτουν από πολλούς διαφορετικούς τύπους εφαρμογών μεγαδεδομένων στην υγεία, θα συμβάλουν στην άρση της σύγχυσης και της αβεβαιότητας εξαιτίας της αποσπασματικής νομοθεσίας και βιβλιογραφίας και θα ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου.
Νομικά ζητήματα ανάπτυξης, διάθεσης και χρήσης εφαρμογών για κινητές συσκευές (mobile applications)
Ιστοσελίδα: https://www.lawofapps.com/
Οι κινητές εφαρμογές (εφεξής, στα πλαίσια της παρούσης, «εφαρμογές») χρησιμοποιούνται ευρέως σε όλο τον κόσμο, κρατώντας ένα δυναμικό και κυρίαρχο ρόλο στην αγορά κινητής τηλεφωνίας. Καθώς ο αριθμός των συνδρομητών έξυπνων συσκευών συνεχίζει να αυξάνεται, οι χρήστες γνωρίζουν και γοητεύονται από τον ισχυρό εικονικό κόσμο και οι δυνατότητες των κινητών εφαρμογών πολλαπλασιάζονται. Τα smartphones αντιπροσώπευαν περίπου το 75% του συνόλου των κινητών τηλεφώνων που πωλήθηκαν κατά το 3ο τρίμηνο 2015, σε σύγκριση με περίπου 70% που πωλήθηκαν κατά τη διάρκεια του 3ου τριμήνου του 2014 (Ericsson Mobility Report, 11/2015) και το 89% του χρόνου που δαπανάται από τους χρήστες σε μέσα (media) είναι μέσω κινητών εφαρμογών (Nielsen, Cross Platform Report 4th Quarter 2014). Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εφαρμογών (μεγάλη ποικιλία, υψηλή λειτουργικότητα, χαμηλό κόστος, διαθέσιμες για δωρεάν και εύκολο «κατέβασμα» και εύκολη χρήση με ένα απλό άγγιγμα στην οθόνη) συνέβαλαν στην ραγδαία αυξανόμενη δημοτικότητα τους, η οποία είναι αντιστρόφως ανάλογη με τις ανησυχίες που οι χρήστες έχουν σε σχέση με τις διάφορες έννομες συνέπειες & τους κινδύνους που σχετίζονται με τα τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά τους.
Η νομική θεωρία και βιβλιογραφία δεν έχει προβεί ακόμη σε μια συστηματική και σταθερή προσέγγιση των προκλήσεων που σχετίζονται με τις εφαρμογές. Έτσι, η ασφάλεια δικαίου παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα τόσο για τους νομοθέτες και τους δικαστές, όσο και για τους δικηγόρους και τους βασικούς παράγοντες στην αγορά εφαρμογών.
Το ερευνητικό αυτό έργο αποσκοπεί να διαφωτίσει τις ασαφείς νομικές πτυχές των εφαρμογών, έχοντας θέσει ως κύριο στόχο την επίτευξη και ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και της εμπιστοσύνης. Χωρίς ενιαίο νομικό εργαλείο που θέτει σαφείς και κατανοητούς κανόνες για τα νομικά ζητήματα που σχετίζονται με εφαρμογές, υιοθετείται μια δυναμική και καινοτόμος μεθοδολογία που συνδυάζει τη νομική και τεχνολογική θεώρηση λαμβάνοντας υπόψη τα νομικά πλαίσια, τη νομολογία και τις πρακτικές στην Ελλάδα, την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Κέντρο αριστείας για το κυβερνοέγκλημα με σκοπό την εκπαίδευση έρευνα και επιμόρφωση στην Ελλάδα Ιστοσελίδα: http://www.cybercc.gr/
Την τελευταία δεκαετία έχει παρατηρηθεί οτι η παράνομη χρήση στο διαδίκτυο έχει αλλάξει τόσο σε τεχνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο τελικού στόχου. Οι σημερινοί χάκερς είναι συχνά μέλη εγκληματικών οργανώσεων, που ενέχονται σε υποθέσεις παραβίασης ηλεκτρονικών συστημάτων. Τέτοιες ενέργειες είναι συχνά υποκινούμενες από πολιτικά κόμματα, είτε αποσκοπούν σε χρηματικά κέρδη. Οι νέες αυτές εγκληματικές οργανώσεις είναι οπλισμένες με εξαιρετικές ικανότητες προγραμματισμού και αποτελούν μια σημαντική πρόκληση τόσο για τους ερευνητές του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο όσο και για την δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος. Εμείς υποστηρίζουμε ότι η έρευνα από μόνη της δεν αρκεί για την καταπολέμηση των σημερινών απειλών του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Η Ευρώπη καλείται να επενδύσει σε έρευνα που συνδυάζει την εκπαίδευση και την κατάρτιση όλων των εμπλεκομένων στην καταπολέμηση του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο.
Ελληνικό Κέντρο για το Κυβερνοέγκλημα
Το Ελληνικό Κέντρο για το Κυβερνοέγκλημα (GCC) αποτελεί μέρος μιας συντονισμένης ευρωπαϊκής προσπάθειας, να βελτιώσει σημαντικά, αν όχι ριζικά, την εκπαίδευση και την έρευνα στο αναπτυσσόμενο, με γοργούς ρυθμούς, έγκλημα στον κυβερνοχώρο. Το GCC, ως ένα εθνικό έργο, συμπληρώνει άψογα διακρατικά έργα, όπως το 2CENTRE (Κέντρα εγκλήματος του Δικτύου Αριστείας), και το Β–CCENTRE.